બાંગ્લાદેશ 2024ના ઓગસ્ટમાં શેખ હસીનાના પતન પછી રાજકીય, આર્થિક અને સામાજિક રીતે ગંભીર અસ્થિરતામાં ઘેરાયું છે. રસ્તાઓ પર હિંસા ફેલાઈ છે, વિદ્યાર્થીઓના આંદોલન વધ્યા છે, બેરોજગારી અને ખોરાક-ઇંધણના ભાવ આકાશે છે. આ જટિલ પરિસ્થિતિ માત્ર દેખાવટ નથી, પર્દા પાછળ ઘણા આંતરરાષ્ટ્રીય ખેલાડીઓ, અમેરિકા, ચીન, પાકિસ્તાન અને યુરોપિયન ટેક્સટાઇલ લોબી સહિત સક્રિય છે અને પોતાનો વ્યૂહરચનાત્મક ફાયદો લેવા પ્રયાસ કરી રહ્યા છે.
અમેરિકા બાંગ્લાદેશને ચીન સામે એક સ્ટ્રેટેજિક કાઉન્ટરબેલેન્સ તરીકે જોઈ રહ્યું છે અને યુનુસ સરકારને ટેકો આપી રહ્યું છે. ચીન આ અસ્થિરતામાં લાભ લેવા માટે બંદરો અને ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પર કબજો કરવા મોખરે છે, જેથી તે ભારતના ઉત્તર-પૂર્વી પ્રદેશ પર દબાણ વધારી શકે. પાકિસ્તાન 1971ની હારને ભૂલવા અને બાંગ્લાદેશના વિદ્યાર્થીઓના જૂથોમાં ગુપ્ત પ્રભાવ વધારવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. યુરોપિયન ટેક્સટાઇલ લોબી બાંગ્લાદેશની નિકાસ ગડબડતા ભારત અને અન્ય દેશોને લાભ મળે તે માટે દબાણ વધારી રહી છે.
આ તમામ આંતરરાષ્ટ્રીય દબાણ વચ્ચે ભારત શાંતિપૂર્ણ, વ્યાવસાયિક અને મજબૂત નેતૃત્વ ધરાવે છે. ભારતનો ધ્યેય સ્થિરતા જાળવવાનો છે, આ સંકટને વધારવાનો નહીં. સરહદ પર બીએસએફની સખત મોનીટરીંગ ચાલી રહી છે અને ગેરકાયદેસર પ્રવેશ પર કડક નિયંત્રણ છે. ભારત અને બાંગ્લાદેશ વચ્ચે ખુલ્લા ચેનલ દ્વારા સંવાદ સતત જાળવવામાં આવે છે, જે બંને દેશ માટે લાભદાયક છે. આર્થિક દબાણ હોવા છતાં ભારત સજાગ છે અને ટ્રાન્સશિપમેન્ટ સ્થગિત કરવું, વિજળી સપ્લાયના કરારોનું પુનર્વિચાર કરવું જેવા પગલાં લઈને સંદેશા સ્પષ્ટ કરેલો છે કે અરાજકતા સ્વીકાર્ય નથી, પરંતુ સહકાર માટે હંમેશા તૈયાર છે.
ભારત યુનુસ સરકાર, આવામી લીગ, બાંગ્લાદેશ આર્મી, વેપારી મંડળ અને નાગરિક સમાજ સાથે સતત વાતચીતમાં રહે છે, જ્યારે અન્ય આંતરરાષ્ટ્રીય શક્તિઓને એટલો વ્યાપક ઍક્સેસ નથી મળતો. આ તમામ બાબતોને લીધે ભારત બાંગ્લાદેશમાં સૌથી મજબૂત અને નિર્ભય ભૂમિકા ભજવી રહ્યો છે. આનું મુખ્ય કારણ છે ભૂગોળનું મહત્વ—બાંગ્લાદેશની સ્થિરતા વગર ભારતનો ઉત્તર-પૂર્વી પ્રદેશ જોખમમાં આવી શકે છે. ઉપરાંત, બાંગ્લાદેશની 25 ટકા આવશ્યક સપ્લાય ભારત પાસેથી આવે છે, સુરક્ષા સહકાર ચાલુ છે અને લાંબા સમયથી વિશ્વાસનો ઇતિહાસ છે.
આ સંકટને લાંબા ગાળે સ્થિર કરવા માટે ભારત સમયસર અને પારદર્શક ચૂંટણી યોજનાથી રાજકીય સમાધાનમાં મધ્યસ્થ બની રહ્યું છે. સાથે જ, ગારમેન્ટ ઉદ્યોગને પુનર્જીવિત કરવા માટે સહકારી નીતિઓ લાવી રહ્યું છે અને માનવતાવાદી સપ્લાય ચાલુ રાખી રહ્યો છે. વિદેશી શક્તિઓના અસરો નિયંત્રિત કરવા માટે પણ સાવચેત છે.
સારાંશરૂપે કહીએ તો, જ્યારે બાંગ્લાદેશ સંકટમાં ઘણા આંતરરાષ્ટ્રીય ખેલાડી સક્રિય છે અને પોતાનો ફાયદો લેવાનું પ્રયાસ કરી રહ્યા છે, ત્યારે માત્ર ભારત જ છે જે શાંતિ અને સ્થિરતા જાળવવા માટે વ્યાવસાયિક અને નિર્ભય નેતૃત્વ ભજવી રહ્યો છે. ભારતના આ મજબૂત અભિગમના કારણે જ બાંગ્લાદેશમાં આંધળા સંકટ વચ્ચે પણ પ્રાદેશિક શાંતિ અને સમતોલન જળવાઈ રહી છે.
Secretary — InGlobal Business Foundation (IBF)
Director — ReNis Agro International LLP, Ahmedabad, India
Subscribe Deshwale on YouTube
