ભારત હાલમાં ડેટા કેન્દ્ર ક્ષેત્રમાં ઝડપી વિકાસ કરી રહ્યો છે અને આ વાત એઆઈ અને ડિજિટલ યુગમાં દેશના અર્થતંત્ર માટે ખૂબ મહત્વની છે. ડેટા એટલે આ સમયનો સૌથી કિંમતી સંપત્તિ અને આર્ટિફિશિયલ બુદ્ધિ, ડિજિટલ પેમેન્ટ, વાદળગતિ કમ્પ્યુટિંગ અને સાયબર સુરક્ષા જેવા ક્ષેત્રો માટે ડેટા કેન્દ્રો હૃદય સમાન છે. બેંકિંગ, ઇ-વાણિજ્ય, સરકારી સેવાઓ, આરોગ્ય અને રક્ષણ જેવા બધા ક્ષેત્રોમાં આ કેન્દ્રો દ્વારા કાર્ય પ્રક્રિયા, સુરક્ષા અને વ્યવસ્થાપન થાય છે. મજબૂત ડેટા કેન્દ્ર વિના ડિજિટલ વિકાસ શક્ય નથી.
ભારત વિશ્વમાં બીજા નંબર પર સૌથી વધુ ડેટા ઉત્પન્ન કરતો દેશ બની ગયો છે. ભારતમાં પોઈથી વધુ ઇન્ટરનેટ ઉપયોગકર્તાઓ છે, અને દેશમાં ઝડપથી સઘન ડિજિટલ નેટવર્ક વિસ્તરી રહ્યો છે. આ સાથે, ડિજિટલ યોજના અને નાણાકીય વ્યવહારોનું વિસ્તાર, તેમજ વ્યવસાયમાં ઝડપથી ડિજિટલ રૂપાંતર જોવા મળ્યું છે. સરકાર દ્વારા ડેટા નિકાલની નિયમાવલી, ડેટા કેન્દ્ર ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન, અને પર્યાવરણીય ઊર્જા પર ભાર જેવી યોજનાઓ લઈને આ ક્ષેત્રે ઝડપી પ્રગતિ કરી છે. વિદેશી કંપનીઓનો મોટા પાયે રોકાણ પણ ભારતને વૈશ્વિક દ્રષ્ટિએ મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર બનાવે છે.
ગુજરાતે ડિજિટલ ક્ષેત્રમાં આગેવાની કરી છે, જ્યાં ગાંધીનગરની ગ્લોબલ ફાઇનાન્સિયલ ટાઉનમાં ભારતનું પહેલું આર્ટિફિશિયલ બુદ્ધિ આધારિત ડેટા કેન્દ્ર વિકસિત કરવામાં આવ્યું છે. આ કેન્દ્રથી હાઇ-સ્કિલ રોજગારો વધશે, અને નાણાકીય વ્યવહારો અને સુરક્ષાના ક્ષેત્રોમાં નવી તાકાત પ્રાપ્ત થશે. આ કેન્દ્ર સાથે દેશની ડિજિટલ અને ટેક્નોલોજીક વિકાસ યાત્રા વધુ ઝડપથી આગળ વધશે.
આર્ટિફિશિયલ બુદ્ધિ આધારિત ડેટા કેન્દ્ર માત્ર માહિતી સંગ્રહિત નથી કરતા, પરંતુ તેને બુદ્ધિમત્તામાં રૂપાંતરિત કરે છે. આ કેન્દ્ર સુપરકમ્પ્યુટિંગ, આર્ટિફિશિયલ બુદ્ધિ મોડેલોનું પ્રશિક્ષણ, બ્લોકચેન અને આધુનિક ઉદ્યોગ વ્યવસ્થાપન માટે આધાર પૂરો પાડે છે. આવનારા સમયમાં દેશની શક્તિ આ પ્રકારની ટેક્નોલોજી અને ડેટા કેન્દ્ર ક્ષમતાઓ પર આધાર રાખશે.
ભારત પાસે વિશ્વમાં સૌથી મોટો ટેકનોલોજીક પ્રતિભા ભંડાર છે, સાથે જ સશક્ત નીતિ અને પર્યાવરણીય ઊર્જાના સ્ત્રોતો પણ છે. દેશની ઓપરેશનલ કિંમત અન્ય દેશોની તુલનામાં ઓછી છે અને ભૂગોળિક રીતે એશિયા, મધ્ય પૂર્વ અને યુરોપ વચ્ચે ઉત્તમ સ્થાન ધરાવે છે. આ બધાંના કારણે ભારત હવે માત્ર ભવિષ્ય માટે તૈયાર નથી, પરંતુ ભવિષ્યના ડિજિટલ અર્થતંત્રનું નેતૃત્વ કરવા તૈયાર છે.
ડેટા કેન્દ્ર હવે નવા યુગના બંદરો છે, જેમ જૂના સમયમાં સમુદ્રી માર્ગો દેશોની શક્તિ નક્કી કરતા હતા, એ જ રીતે આજના ડિજિટલ માર્ગો રાષ્ટ્રોની શક્તિ નક્કી કરે છે. ગુજરાતમાં ગાંધીનગરની ગ્લોબલ ફાઇનાન્સિયલ ટાઉનમાં આ પ્રકારનો ડેટા કેન્દ્ર ભારતને ડિજિટલ સુપરપાવર બનાવવાના માર્ગે મજબૂત પગલું છે.
Secretary — InGlobal Business Foundation (IBF)
Director — ReNis Agro International LLP, Ahmedabad, India
Subscribe Deshwale on YouTube
