ભારતીય રૂપિયા અમેરિકન ડોલર સામે પ્રથમવાર 90ની સપાટી પાર કરી રેકોર્ડ તળિયે પહોંચી ગયો છે. બજાર ખુલતાની સાથે જ રૂપિયામાં નબળાઈ જોવા મળી અને વૈશ્વિક બજારોમાં જોખમ ટાળવાના વલણ, વિદેશી રોકાણકારોના સેલિંગ પ્રેશર અને આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર સંબંધિત અનિશ્ચિતતાઓના કારણે રૂપિયો સતત ફસળાઈ રહ્યો છે. 90નો આ સંતુલનબિંદુ રોકાણકારોમાં વધારાની ચિંતા ઉભી કરે છે, કારણ કે તે આયાત ખર્ચ, મોંઘવારી અને સમગ્ર અર્થવ્યવસ્થાને સીધી અસર કરે છે.
રૂપિયામાં નબળાઈનો પ્રથમ અને સૌથી મોટો પ્રભાવ આયાત પર પડે છે. ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, ક્રૂડ ઓઇલ, મશીનરી અને કાચા માલ જેવી વસ્તુઓ ભારતને મોટાપાયે આયાત કરવી પડે છે. રૂપિયો સસ્તો હોય તો આ વસ્તુઓની કિંમત વધે છે. આગામી મહિનાઓમાં ઇંધણ, ગેજેટ્સ, વાહનો અને આયાતી વસ્તુઓ વધુ મોંઘી થવાની શક્યતા ઊભી થઈ છે. અર્થશાસ્ત્રીઓ માની રહ્યા છે કે આ પરિસ્થિતિ પહેલેથી ઊંચી મોંઘવારી પર વધુ દબાણ ઊભું કરશે.
કરન્સી ડોલર સામે નબળી થવાનું બીજું મોટું કારણ વિદેશી રોકાણકારોના સતત આઉટફ્લો છે. ઇક્વિટી માર્કેટમાંથી આઉટફ્લો વધે ત્યારે રૂપિયાની માંગ ઘટે છે અને તે વધુ નીચે કેપ છે. બીજી તરફ, વૈશ્વિક સ્તરે ડોલરને સુરક્ષિત કરન્સી તરીકે ખરીદવામાં વધારો થયો છે, જેને કારણે ઉદ્ભવતા બજારની કરન્સી પર નકારાત્મક અસર જોવા મળે છે.
રૂપિયો નબળો થવાથી એક ફાયદો પણ જોવા મળે છે. આઇટી, ફાર્મા અને સ્પેશિયલિટી મેન્યુફેક્ચરિંગ જેવી નિકાસ ક્ષેત્રની કંપનીઓને તેમાં લાભ મળે છે, કારણ કે તેમની કમાણી મોટા ભાગે ડોલરમાં હોય છે. રૂપિયો નબળો પડતાં ડોલરનું રૂપિયામાં રૂપાંતરણ વધારાની આવક આપે છે. છતાં અર્થશાસ્ત્રીઓ ચેતવી રહ્યા છે કે રૂપિયામાં આકસ્મિક અને વધારે પડતી નબળાઈ સમગ્ર અર્થતંત્રને અસ્થિર કરી શકે છે.
દેશના નીતિનિર્માતાઓ સામે હવે પડકાર ઊભો થયો છે. રૂપિયાને સ્થિર રાખવા માટે વધારે હસ્તક્ષેપ કરવો હોય તો વિદેશી ચલણના જથ્થા પર દબાણ ઊભું થાય છે, જ્યારે હસ્તક્ષેપ ન કરવાથી મોંઘવારી વધુ વધવાની શક્યતા છે. નીતિગત નિર્ણયો હાલના સમયમાં ખૂબ જ નાજુક બની ગયા છે, કારણ કે એ વ્યાજદર, વિકાસ અને ચલણની સ્થિરતાને સીધો અસર કરે છે.
વિવિધ ઉદ્યોગોએ ખર્ચનું પુનઃમૂલ્યાંકન કરવાની, આયાત પરની નિર્ભરતા ઘટાડવાની અને હેજિંગ સ્ટ્રેટેજી મજબૂત બનાવવાની સલાહ મળી છે. સરકારને પણ કેટલીક આવશ્યક આયાત પર દબાણ ઓછું કરવાની અને કેપિટલ ઇન્ફ્લો વધારવા માટે પગલા લેવા પડી શકે છે.
સામાન્ય નાગરિકો માટે આ સ્થિતિ એ અર્થમાં ચિંતાજનક છે કે વિદેશ પ્રવાસ, વિદેશી શિક્ષણ અને આયાતી પ્રોડક્ટ્સ બધું મોંઘું થશે. રોજિંદા જીવનમાં વધતી મોંઘવારી વધુ અસરકારક બનવાની શક્યતા જણાઈ રહી છે.
ભવિષ્યમાં રૂપિયાની દિશા વૈશ્વિક પરિસ્થિતિ, રોકાણકારોના વલણ અને નીતિગત નિર્ણયોથી નક્કી થશે. જો વૈશ્વિક માર્કેટ અસ્થિર રહેશે તો રૂપિયો દબાણમાં રહેશે. પરંતુ મજબૂત ફંડામેન્ટલ્સ અને યોગ્ય નીતિગત પગલા પરિસ્થિતિને સ્થિર બનાવી શકે છે.
રૂપિયામાં આવેલા આ તીવ્ર ઘટાડા એ સૂચવે છે કે બાહ્ય આંચકાઓ દેશની અર્થવ્યવસ્થાને કેવી અસર કરે છે. લાંબા ગાળે આયાત પરનો આધાર ઘટાડવો, સ્થાનિક ઉત્પાદન વધારવું અને નાણાંકીય માળખું મજબૂત બનાવવું ખૂબ જ જરૂરી છે. હાલની પરિસ્થિતિ મુશ્કેલી છે, પરંતુ સાથે જ લાંબા ગાળાના સુધારા માટે તક પણ પૂરી પાડે છે.
Subscribe Deshwale on YouTube
