ઘણા ચબૂતરા કાર્યરત હોવા છતાં સદંતર અસ્વચ્છ હોય છે. આ ચબૂતરો તેમાં અપવાદ છે. તેનો શ્રેય પણ એ સદ્ગૃહસ્થને જાય છે જેઓ દાણા-પાણીની કાળજી રાખે છે
ઢાળની પોળમાં આવેલા બીજા બે ચબૂતરાની વિગતો આ પુસ્તકમાં છે જ. એ ઉપરાંતનો ત્રીજો ચબૂતરો જગાભાઈની પોળમાં છે. એમાંથી રસિક ચોક અને આ પોળનો ચબૂતરો એટલું સામ્ય ધરાવે છે કે બેઉ સરખા લાગે. એનો એક અર્થ એવો પણ થાય કે તેનું નિર્માણ એક જ કારીગરના હસ્તે અને આસપાસના સમયગાળામાં થયું હશે.
જગાભાઈની પોળ રસિક ચોકથી થોડા આગળ વધો કે આવે છે. અહીંના ચબૂતરાને પણ સોએક વરસ થયાં હોવાનો અંદાજ છે. આ ચબૂતરાના પુનરોદ્ધારનું કાર્ય થોડા સમય પહેલાં જ હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું. એક સદ્ગૃહસ્થ ચણ-પાણીની નિયમિત વ્યવસ્થાનું પણ નિયમન કરતા રહે છે. રહેવાસીઓનો પણ આ સેવા માટે ઉદાર હૃદયે યોગદાન મળતું રહે છે.
ઘણા ચબૂતરા કાર્યરત હોવા છતાં સદંતર અસ્વચ્છ હોય છે. આ ચબૂતરો તેમાં અપવાદ છે. તેનો શ્રેય પણ એ સદ્ગૃહસ્થને જાય છે જેઓ દાણા-પાણીની કાળજી રાખે છે. સુંદર ઘુમ્મટ, આકર્ષક કોતરકામ, જડેલાં શિલ્પો અને સારી સ્થિતિને લીધે આ ચબૂતરો એના અસ્તિત્વને પૂર્ણપણે સાર્થક કરે છે.
એક મજાની વાતઃ આ પોળમાં ક્યારેક એવો નિયમ હતો કે પોળના કોઈપણ સભ્યો વચ્ચે ઝઘડો થાય તો તેમણે દંડસ્વરૂપે અહીં પાંચ રૂપિયા (જેનું ત્યારે ખાસ્સું મૂલ્ય હતું)નું ચણ ચબૂતરા માટે આપવું પડતું હતું! ચાલો, ભલે હવે દંડ સ્વરૂપે નહીં અને દયા સ્વરૂપે લોકો ચબૂતરાને પ્રેમ કરે છે, ધબકતો રાખે છે એ સારી બાબત છે. જગાભાઈની પોળ પાસેથી સૌ પ્રેરણા મેળવે!
કાળો કાગડો કાગડાની એવી જાત છે જે ઝાડું કાઢવાનું કામ પણ ઠીક કરે છે! રાની કાગડો વળી એવી જાત છે જેનો અવાજ પ્રમાણમાં મધૂર હોય છે અને કેટલાક તો વાતો કરતા પણ શીખે છે!
સંદર્ભ:
કલ્પના જોશી લિખિત સંશોધનાત્મક પુસ્તક અમદાવાદની પોળોના ચબૂતરામાં પ્રસિદ્ધ લેખ. આ પુસ્તક સમસ્ત મહાજન સંસ્થા માટે, એના મેનેજિંગ ટ્ર્સ્ટી ગિરીશ શાહની પ્રેરણાથી સર્જાયું હતું.
