જોનારને કદાય ખ્યાલ પણ આવે નહીં કે હજી ગઈકાલે જ બંધાયો હોય તેવો લાગતો આ ચબૂતરો પાંચ-દસ નહીં પૂરાં સો વરસથી વધારે જૂનો છે
પથ્થરનો બનેલો, બહુ જ સારી ઊંચાઈ સુધી પહોંચતો આ ચબૂતરો તેની એકદમ સરાહનીય અવસ્થા સાથે જાણે આકાશ તરફ જોઈને પક્ષીઓને સદાય આમંત્રણ આપતો હોય તેવી આભા પ્રસરાવે છે. જોનારને કદાચ ખ્યાલ પણ આવે નહીં કે હજી ગઈકાલે જ બંધાયો હોય તેવો લાગતો આ ચબૂતરો પાંચ-દસ નહીં પૂરાં સો વરસથી વધારે જૂનો છે.
કાલુપુર વિસ્તારનો આ ચબૂતરો કોણે બંધાવ્યો હશે! ખબર નથી, કેમ કે એ વિશેનો રેકોર્ડ અપ્રાપ્ય છે. એક જમાનામાં પોળમાં માત્ર જૈનોની વસતિ હતી તેથી અનુમાન કરવામાં કશું ખોટું નથી કે ચબૂતરાના નિર્માણમાં કોઈક જૈન સહૃદયીનું યોગદાન રહ્યું હશે. પીળા-બદામી રંગથી રંગાયેલી ભીંતોવાળા ઊંચા ઓટલા પર ચબૂતરાના માળખાને લોખંડની જાળી બેસાડીને અતિક્રમણ અને શ્વાન વગેરેથી સુરક્ષા મળે તેમ સાચવવામાં આવ્યો છે. મુખ્ય ભાગ સુધી પહોંચાડતી ચબૂતરાની સીડી પણ સાબૂત અને સારી સ્થિતિમાં છે. તેથી રહેવાસીઓ ઉપલા ભાગમાં પણ ચણ અને પાણી બેઉની જોગવાઈ કરે છે.
સુમતિનાથ દેરાસર સહિત આ વાડામાં એક ઉપાશ્રય છે. એક અનુમોદનીય બાબત એ છે કે ચબૂતરાને ધબકતો રાખવાની જવાબદારી અહીંના યુવાનો સારી રીતે નિભાવી રહ્યા છે. રહેવાસીઓના મનમાં તો ત્યાં સુધી લાગણી છે કે જીવદયાક્ષેત્રે સારાં કાર્ય થતાં હોય તો તેમાં યોગદાન આપીએ. જેમણે પોતાના વાડાના ચબૂતરાને ચળકતો રાખ્યો છે તેવા પરગજુ માનવીઓ આવા જ હોય!
મોરનાં અનેક નામ છે, જેમ કે: શિખાધર, શિખાવલ, મયૂર, અહિભુજ, ભુજંગભુજ, કલાપી, બહિંણ, કેકી, બર્હી, શિખી, મેઘનાદાનુલાસી, મોરલો, મોરલિયો, કળાધર…
સંદર્ભ:
કલ્પના જોશી લિખિત સંશોધનાત્મક પુસ્તક અમદાવાદની પોળોના ચબૂતરામાં પ્રસિદ્ધ લેખ. આ પુસ્તક સમસ્ત મહાજન સંસ્થા માટે, એના મેનેજિંગ ટ્ર્સ્ટી ગિરીશ શાહની પ્રેરણાથી સર્જાયું હતું.
