Author: Kalpana Shah
આજના માણસ જેટલો સુખી કદાચ કોઈ વખતનો માણસ નહોતો અને કદાચ દુઃખી પણ આજે અઢળક સાધન-સગવડ છે તો સાથે જ સંતાપ અને સમસ્યા પણ છે. જાતજાતના સ્પેશિયાલિસ્ટ ડોક્ટર્સ અને ભાતભાતની દવાનો ડુંગર છે. ભરપૂર તો પૈસા છે અને એને માણવા જ દે નહીં એવી બિનજરૂરી વ્યસ્તતા છે. માણસના મનોરંજનનું માધ્યમ સાત્ત્વિક વાચનથી બદલાઈને બીબાંઢાળ ટેલીવિઝન થઈ ગયું છે. પૌષ્ટિક ખોરાકની જગ્યાએ દેખાવડી પણ ઓછી ગુણકારી વાનગીઓ આપણી જીવનશૈલીનો ભાગ બની ગઈ છે. ગણી ગણાય નહીં એટલી વિરોધાભાસી સ્થિતિઓ અત્યાધુનિક જમાનામાં વ્યાપ્ત છે. કેવી રીતે માણસ એવી જિંદગી જીવી શકે જેનાથી એ આવી સ્થિતિમાં પણ આદર્શ જીવન માણી શકે? થોડાક સાદા…
અહીં બેશક મોકળાશ રહી હશે પણ આજે આ ચબૂતરો જાણે બાંધકામો વચ્ચે અટવાઈ ગયેલો છે. વેપારી વિસ્તારને લીધે ચબૂતરાની નીચે ગંદકી પણ સતત થતી રહે છે રૂપવાન, ગૌરવશાળી અને ગમતીલા આ સ્થાપત્યની આસપાસ કોણે કેબલ્સનાં ગૂંચળાં ભરાવ્યાં છે? એ વળી એક વેપારીએ શા માટે તેની મહત્તા સમજ્યા વિના એની એક તરફ પોતાની જાહેરાત કરતું બોર્ડ ટાંગી દીધું છે? કોઈક તો એટલું જાણો કે આ ચૂબતરો વિસ્તારનું ઘરેણું છે! કાલુપુરમાં આવેલી કાળુશીની પોળનો ચબૂતરો માત્ર દેશના નહીં, વિદેશી પર્યટકોને પણ સતત આકર્ષે છે. સોએક વરસ જૂના આ ચબૂતરાનું સરસ ઝરુખાઓ અને થાંભલાઓવાળું કોતરકામ કોઈનેય લોભાવવાને સક્ષમ છે. તેનું નિર્માશ કાળુશાહ શેઠે…
વિચાર કરવો એટલે ખરેખર શું કરવું? કોઈપણ માણસને જો એમ કહીએ કે જે કરજો એ વિચારીને કરજો, તો સવાલ એ આવે છે કે માણસ વિચાર્યા વિના રહી જ શકતો નથી તો વિચાર્યા વિના એ કંઈ પણ કરી કેવી રીતે શકે? વિચારવું અત્યંત સાહજિક પ્રક્રિયા છે. શ્વાસની જેમ એ સતત ચાલ્યા જ કરે છે. છતાં વાતે વાતે એવી સ્થિતી સર્જાતી હોય છે જેમાં માણસે ખરેખર જ વિચારીને પગલું ભરવાનું હોય છે. વિચારમાં ચાર પણ છે. આ ચાર એટલે શું? કદાચ એમ કહી શકો કે જીવન પર દૂરગામી અસર કરનારો કોઈ પણ નિર્ણય લેતા પહેલાં એના પર પૂરી ચાર વખત વિચાર કરવો…
એક સર્વે કહે છે, મોબાઇલ વાપરતો દર બીજો માણસ એની ચોકલેટ કે મીઠાઈને એકવાર તિલાંજલિ દઈ દેશે, પણ મોબાઇલ વગર નહીં રહે. એવું છે કે હવે તો જેટલાં મોઢાં તેટલા મોબાઇલ. મોડર્ન વર્લ્ડમાં હવે મોબાઇલ વાપરવાની સભ્યતાના ક્લાસ પણ મોટા પાયે શરૂ કરવા જોઈએ. એટિકેટની જેમ એને મોબિકેટ જેવું કાંઈક નામ આપી દેવું જોઈએ ઘણાને ભીડ વચ્ચે મોબાઇલ પર એમ વાત કરવી ગમે જેમ ટોળા સામે માઇક પર ભાષણ દેતા હોય. ઘણા ઓફિસની શાંતિ, સિસ્ટમને બિનધાસ્ત તોડીફોડી નાખવા મોબાઇલને હથિયાર તરીકે વાપરે. ઘણા બિનજરૂરી બડાશ હાંકવા મોબાઇલ પર મોટી મોટી હાંકે. ઘણા વળી પોતે નવરા હોય તેથી, ટાઇમ પાસ તો…
દરેક કામ કરવાની એક રીત હોય છે. દરેક રીત ગમે તેટલી સહેલી લાગે તો પણ અઘરી હોય છે. અઘરી શા માટે? કારણ કે રોટલી બનાવવાની રીત દરેક ઘરમાં ભલે કદાચ એકસરખી હોય, એ કેટલી ઝડપભેર અને કેટલી સારી બનશે એનો આધાર રોટલી રાંધનારી ગૃહિણી પર હોય છે. સમજવા જેવી વાત છે. આવડત એ માણસનું વ્યક્તિગત વિશ્વ છે. કામના પરિણામનો સંપૂર્ણ મદાર એટલે વ્યક્તિના પોતાના અભિગમ પર હોય છે. માણસને કોઈક કામ આવડી જેવું એ એક સહજ પ્રક્રિયા છે, પણ એ કામની એની નિપુણતા એના પોતાના મિજાજ, પ્રકાર અને એની કાર્યપદ્ધતિ પર અવલંબન રાખે છે. જરા વિચારવા જેવું છે આ મુદ્દે.…
બહાનાં આપવામાં જે વ્યક્તિ ઉસ્તાદ હોય એ જીવનમાં બીજા કોઈ કામમાં નિષ્ણાત થઈ શકતી નથી. – અજ્ઞાત સવાર પડતાની સાથે જ માણસના માથે જવાબદારીનો બોજ સહજપણે આવી પડે છે. સમયસર જાગી જવાથી વ્યવસ્થિત દિવસ વિતાવવા સુધી, સ્વાસ્થ્યવર્ધક જમવાથી યોગ્ય સમયે પોઢી જવા સુધી દરેક બાબતમાં છૂપી જવાબદારી હોય જ છે. એ બધાથી આગળની અને વધુ મહત્ત્વની જવાબદારી એટલે નિત્ય ફરજ નિભાવવાની જવાબદારી. નોકરીધંધો કે ગૃહકાર્ય એ બધું આ જવાબદારીમાં આવી જાય. ઘણા જણને જો કે માથે આવેલાં કામને પાર પાડવામાં ખાસ્સો કંટાળો આવ્યા કરે છે. કામને મોડું કરવામાં, અધકચરું પાર પાડવામાં આવા લોકોને કોઈ ખાસ છોછ થતો નથી. ઉપરનું વાક્ય…
મુંબઈથી હાલમાં પ્રયાગરાજના મહા કુંભમેળામાં જઈ આવનારાં કલ્પના શાહ આ લેખમાં વર્ણવે છે એમના અનુભવો. એમાં સામેલ છે એમની બહેનો તૃપ્તિ જોશી અને પૂર્વી શાહ તેમ જ ભાભી રશ્મી જોશીનાં નિરીક્ષણો અને અનુભવો. જેઓ મહા કુંભમેળામાં જઈ રહ્યા છે અથવા જવાની ખેવના રાખે છે તેમના માટે આ લેખ માર્ગદર્શક બની શકે છે. તો, બે ભાગમાં વાંચો વિગતવાર પ્રયાગરાજ યાત્રા… “જીવનમાં એકવાર મહા કુંભમેળામાં જવાની ઇચ્છા કોને ના હોય? એ અલગ વાત કે સૌને એવી તક મળતી નથી. એમાંય આશરે દોઢેક સદીમાં એકવાર જેનો યોગ આવતો હોય એવા મહા કુંભમેળામાં જવું કદાચ જીવનભરની સૌથી મોટી વાત ગણાય. અમને એવી તક મળી.…
સવાઆઠ વાગ્યા હતા. પ્લેટફોર્મ પર ઊભા ઊભા મોહનભાઈ ફાસ્ટ ટ્રેનની રાહ જોઈ રહ્યા હતા. એમનો જીવ ક્યાંય તો નહોતો કારણ કે ટ્રેનમાં શાંતિથી બેસવા મળશે કે કેમ એના રઘવાટે એમના મન પર આક્રમણ કર્યું હતું. ગાડી આવી. મોહનભાઈ ગાડીમાં કૂદયા અને મહિનામાં પચ્ચીસ દિવસ થાય એમ જ એમની સાથે થયું. એમણે ઊભા ઊભા જ પ્રવાસ કરવાનો વખત આવ્યો. પણ જેવી ગાડી ચાલી કે એમના મન પર આસપાસની હરકતોએ આક્રમણ કર્ય઼ું. કોઈકના પરસેવાની ગંધ, કોઈકના ચંપલની પડતો માર, કોઈકનો ઘોંઘાટ અને વારંવાર સિગ્નલ પર અટકતી ગાડી. વાસ્તવમાં તે મોહનભાઈએ સમયસર ઓફિસે પહોંચવાની ચિંતા કરાય, સારી રીતે નોકરી કરી આગળ વધવાનો માર્ગનો…
એક બાલદીમાં ગરમ અને બીજામાં ઠંડું પાણી હોય અને બેઉને ભેગાં કરવામાં આવે તો થું થાય? કાં તો બેઉ પાણી ઠંડાં થશે, કાં પછી ગરમ. શક્યતા બેઉ છે પણ એક વાત નક્કી છે. ગરમ પાણીનો ઉકળાટ વધુ હશે તો એ ટાઢા પાણીનેય ગરમ કરી દેશે અને ઠંડુ પાણી વધુ ઠંડું હશે તો એ ગરમ પાણીને ટાઢુંબોળ કરી દેશે. સુખ અને દુઃખ, સત્ય અને અસત્ય સહિત દરેક બાબતે કંઈક આવી જ વાત હોય છે. જેનો પ્રભાવ વધારે હોય એની જીવન પર વધુ તીવ્ર અસર થાય. કોઈ માણસ ક્યારેય સોએસો ટકા દુઃખી કે સુખી નથી હોતો. બિલકુલ એવી જ રીતે એ સોએસો…
એક જ દિવસમાં લાઇફ દરરોજ બે વખત શરૂ થતી હોય છે. એક વાર સવારે, ઘર સે નિકલતે હી, અને બીજી વાર, ઘર પે પહુંચતે હી. એક જગ્યાએ ચેલેન્જ છે પારકાઓને પોતાના કરી જાત પ્રુવ કરવાની. બીજી જગ્યાએ ચેલેન્જ છે પોતાનાઓને પારકા ન થવા દઈને પ્રુવ થવાની. ઘરની બહાર ઉધામા છે, ઉત્પાત છે, ઉચાટ છે. ઘરમી અંદર આશા છે, અપેક્ષા છે, ઇચ્છા છે. આ બે શરૂઆતનો ધી એન્ડ, દરેકેદરેક દિવસ સારો આવે તો બધું બરાબર. બધું બરાબર કરવામાં થાપ ખાધી છે? ડોન્ટ વરી, રિલેક્સ, એક ચેન્જને અબીહાલ ચેલેન્જ તરીકે અપનાવી લો. જે વર્તન ઘરની બહારના લોકો સાથે કરો છો એ ઘરના…